Έρωτας και Δίκαιο

Μανόλης Ε. Συμεωνίδης

Δικηγόρος

Ο έρωτας κοιμάται τον «ύπνο του δικαίου» και ξυπνάει όταν γεννιέται το αίτημά του.

Με αφορμή αυτή τη σκέψη θα επιθυμούσα να επιχειρήσω, μέσω της σύγκρισης, την παράλληλη διαλεκτική σχέση του μεν έρωτα ως ψυχικού φαινομένου του δε δικαίου ως ιδέα και των δύο ως ¨αξιών¨ που η ανθρώπινη φύση έχει αναγάγει σε υπέρτατα αγαθά, τα ξεχωρίζει από πολλές αν όχι όλες τις ¨αξίες¨ στο διάβα της ζωής του και τελικά τα ¨ξεχωρίζει¨ από τις ίδιες τις ρίζες του προτιμώντας την ακατανίκητη (όπως νομίζει) γοητεία του ¨εαυτού¨ του.
Κανείς από αυτούς που γνωρίζουν και αντιμετωπίζουν τον Έρωτα δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι ακριβώς σημαίνει για αυτόν. Απλά μπορεί να τον υπαινιχθεί με σύμβολα και εικόνες. Κατά παρόμοιο τρόπο το Δίκαιο δεν είναι επίσης με βεβαιότητα κάποιο σχηματοποιημένο και πακεταρισμένο δέμα..
Οι εικόνες και οι συμβολισμοί του από τον άνθρωπο σημαίνουν για τον ίδιο ό,τι ακριβώς θα ήθελε για να ρυθμίζει το πανανθρώπινο της ψυχής του. Η αέναη αναζήτηση του ανθρώπου και για τα δύο, σημαίνει αυτόματα την πιεστική ανάγκη της βαθύτερης ανάλυσής τους αλλά και συνάμα την φυσική εξουσίαση και (άθελά του) εξουσιασμό του και από τα δύο. Το συμπέρασμα που αποκομίζομε από όλα τα παραπάνω μας οδηγεί με αυτό το τρόπο στο να προσπαθήσομε να διαπιστώσομε τις εκάστοτε ομοιότητες, που σηματοδοτούν την σημειολογική τους στίξη, όπου υπάρχει ανθρώπινη ζωή στην υφήλιο.
Ο Έρωτας πάντα διαχέεται, καραδοκεί, καιροφυλακτεί, ποτέ δεν εφησυχάζει στην ανθρώπινη ψυχή. Έτσι και το Δίκαιο, εκεί που φαινομενικά χάνει τη μάχη, παρακάμπτεται ή πιέζεται προσωρινά, επανέρχεται και πάντως νικάει οριστικά. Στην σύγκρουσή του με το ¨δίκιο¨ (εξ ού και ¨δικαίωμα¨) βγαίνει αλώβητο. Το απέδειξε και το αποκαθιστά η Ιστορία.. Η κοινή συνισταμένη και των δύο είναι η ΑΛΗΘΕΙΑ. Η παντοτινή αναζήτηση του ανθρώπινου γένους για την αλήθεια αποτελεί την προσέγγιση για την ΑΘΩΟΤΗΤΑ και την ρήξη με την υποκρισία..
Στον έρωτα ως τοπίο ψυχής υποθάλπεται ο κόσμος του αληθούς, το ψεύδος παραγκωνίζεται, καταδιώκεται, διαχωρίζει τη θέση του μέχρι την εξαφάνισή του. Εντός της ΑΛΗΘΕΙΑΣ εμπεριέχεται και η ΑΘΩΟΤΗΤΑ.
Γι' αυτό και σήμερα υποστηρίζομε ότι « τα παιδιά είναι αυθεντικά βλαστάρια του ανθρώπινου φυτού, τα οποία δεν λιπάνθηκαν από τις κοινωνικές υποκρισίες κι ούτε η φρέσκια ενέργειά τους κλαδεύτηκε από τους νόμους της συμβίωσης και της βολής, του συμφέροντος, όλων των συμβάσεων αλλά και δεσμών κ΄ περιορισμών που ρυθμίζουν την ύπαρξή μας μέσα στη συλλογικότητα » . Κατά τον ίδιο τρόπο, στο Δίκαιο είτε ως τοπίο ψυχής είτε ως πλαίσιο κοινωνικής συναναστροφής, υποθάλπεται η ¨θεϊκή¨ αλήθεια ως αρμονική εξ ορισμού λογική ή παράλογη σκηνή που βεβαίως εντός της κανένα ψεύδος δεν έχει θέση.
Η μονολιθικότητα του Έρωτα έγκειται στο ότι έχει στη φαρέτρα του ένα και μοναδικό βέλος για κάθε ανθρώπινη καρδιά. Ακριβώς και το Δίκαιο έστω κι αν ταλαντεύεται από ¨πλάνες¨ είναι ένα και μοναδικό. Έστω κι αν υπάρχουν πολλές ή ποινές είτε αποφάσεις, αποδίδεται μια καθοριστική στιγμιαία ¨ποινή¨, όσες αναπαραστάσεις κι αν προσπαθήσομε. Μια αποκατάσταση των πραγμάτων υπάρχει και αυτήν αναζητά ο νομοθέτης κάθε φορά που προσπαθεί να καταγράψει την νομοθετική του ρύθμιση, άλλο αν δεν το πετυχαίνει πάντα.
Ο Έρωτας ακόμα κι αν θάβεται, οι ίδιοι εμείς δεν τον κρύβομε τόσο καλά και κυρίως δεν τον ξεριζώνομε απ' την ψυχή. Γι' αυτό και το Δίκαιο μας γεννά ¨ενοχές¨ για να μπορέσομε να το θάψομε βαθιά, να το καταχωνιάσομε, προκειμένου να διαφανεί και υπερισχύσει το ¨δικαίωμά¨ μας αλλά μάταια. Είμαστε ¨δια ζώσης¨ αναγκασμένοι στην ημέτερη φροντίδα του ¨Εγώ¨ μας αλλά η υπερδύναμη του Δικαίου μας προστατεύει. Έτσι και ο Έρωτας μας δίνει, μας χαρίζει την ίδια τη ζωή, χωρίς την ύπαρξη του δεν ζούμε απλά ¨βιώνομε¨ την ζωή ή ¨συμβιώνομε¨ ο ένας με τον άλλον.
Γι' αυτό και η ανθρώπινη ψυχή από την γέννησή της αναζητά διαρκώς την ζωή, δηλαδή την ερωτική της ονειρική, ασυνείδητη ¨αθωότητα¨, όπως ακριβώς το Δίκαιο δηλαδή την αποκατάσταση και την ¨αθώωση¨ των κοινωνικών συναναστροφών του και της σχέσης του με όλα τα ¨πρόσωπα και πράγματα¨ .
Από πάντα προσπαθούμε να κατανοήσομε τον Έρωτα αλλά και το Δίκαιο ως έννοιες και αξίες, πέφτοντας συχνά στην παγίδα : Την εξιδανικεύομε τόσο πολύ που τελικά οι πιο πολλοί οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ¨Αληθινός έρωτας δεν υπάρχει¨ ή ¨Αληθινό δίκαιο δεν πρόκειται και δεν μπορεί ποτέ να αποδοθεί¨ (Λέμε : «Άστον από το θεό θα τόβρει» ή « Σιγά μην υπάρχει έρωτας !! » . Η ειρωνεία είναι ότι την εξιδανικευμένη θεωρητική μορφή του ¨έρωτα¨ και του ¨δικαίου¨ την ονομάζομε πραγματική, ενώ όταν τη συναντάμε στην καθημερινότητά μας την απορρίπτομε ως μη πραγματική. Όμως ο πραγματικός Έρωτας είναι τελικά αυτός που έχει σχέση με την ανθρώπινη πραγματικότητα, δηλαδή εκείνος που είναι ανθρωπίνως εφικτός, αυτός που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν δυνατότητα να νιώσουν χωρίς να είναι ¨ανώτεροι¨, ¨εκλεκτοί¨ ή ¨θεοί¨. Το ίδιο και το πραγματικό Δίκαιο είναι αυτό που αποδίδεται ουσιαστικά στην ¨πράξη¨ είτε νομοθετικά είτε από την ίδια την ¨ζωή¨. Σήμερα η σεξουαλική μας αγωγή πριν ακόμα από τα μαθητικά χρόνια είναι τόσο ανεπαρκής όσο και η παιδεία μας για το Δίκαιο. Απαιτείται χρόνος και χρήμα από όλους (κρατικά κέντρα και μη, οικογένεια και σχολείο, συλλογικές και κοινωνικές ομάδες κλπ), και κυρίως εξειδικευμένη και συστηματική παιδεία στις αξίες αυτές, προκειμένου να διατηρήσομε μέσα μας όσο το δυνατόν περισσότερο (γιατί για πάντα είναι ακόμα ανέφικτο στις μέρες και στα μέρη μας) τη φλόγα του Έρωτα (αφού θα είμαστε σε θέση να κρατήσομε με την ¨ερωτική ενέργειά ¨μας το πρόσωπο με το οποίο είμαστε ερωτευμένοι) αλλά και το πνεύμα του Δικαίου (που θα μας εξασφαλίζει τις αρμόζουσες ¨διανθρώπινες¨ και ¨συνανθρώπινες¨ σχέσεις).
Όμως ο νους και η συνείδηση, συνεχώς και παράλληλα με τις πραγματικές μεταβολές του κόσμου γύρω τους, έχουν ανάγκη από ανανέωση των ¨δεδομένων¨ τους κυρίως εξαιτίας του ότι τα ανθρώπινα όντα είναι τα ξεχωριστά πλάσματα στη γη. Γι' αυτό και οι ερωτευμένοι που περνούν μαζί τη ζωή τους δεν μπορούν να πουν τι ακριβώς θέλουν ο ένας από τον άλλο. Σίγουρα δεν είναι δυνατό να πιστέψομε ότι μόνο η ανταλλαγή των σαρκικών ηδονών είναι αυτό που τους κάνει να νιώθουν ένα τόσο έντονο πόθο να βρίσκονται μαζί. Είναι λοιπόν φανερό ότι η ψυχή του καθενός θέλει κάτι άλλο και δεν είναι σε θέση να το πει και έτσι το εκφράζει με αόριστα προαισθήματα, σαν να μαντεύει μέσα σε αινιγματικά και σκοτεινά βάθη. Ακριβώς το ίδιο, συμβαίνει και στην γραμμή της δικαϊικής διάρθρωσης, μεσουρανούσας της πολυνομίας, των υψηλών στατιστικών, της μεγάλης απόστασης απονομής δικαιοσύνης από το ¨Δίκαιο¨ κλπ, διότι η απόδοση του Δικαίου θέλει κάτι άλλο που είναι ανεξακρίβωτο, ακαθόριστο, και τελικά αχανές μέχρι την περαίωση της αποστολής του..
Παρά τα παραπάνω, η (αναπόφευκτη) ¨κρίση και κριτική¨ μας του μεγάλου πραγματικού έρωτα που ακούμε μεταξύ δύο ανθρώπων, στην περιφέρεια, την πόλη, το χωριό ή τη γειτονιά μας, καθώς και της κάθε φορά φωνής (ή εφαρμογής) του ¨δικαίου¨ που φτάνει στα αυτιά μας είναι διεξοδικότατη. Τίποτε δεν μένει στο απυρόβλητο από τον άνθρωπο. Τίποτε χωρίς λογοκρισία. Όλα τα περνάμε από το κόσκινο της ανικανοποίητης έφεσής μας για ¨δίκαιη¨ απόδοση ευθυνών και συναισθηματική ¨κάθαρση¨. Αλλά μην έχοντας τι άλλο να πράξομε, ασχολούμαστε τελικά με τις φωνές των διπλανών μας, αφού αποκρύπτομε εμμέσως πλην σαφώς ότι δεν δυνάμεθα (!!!) να ενσκήψομε εντός μας, ασχολούμενοι παρασιτικά με τα ¨καμώματα¨ του άλλου. Όμως με τον τρόπο αυτό, ο Έρωτας είτε δεν θα εμφανιστεί μπροστά μας ποτέ, αφού θα βλέπομε (με) τα μάτια των άλλων, οπότε περιπλανώμενος θα μας προσπεράσει, είτε κι αν εμφανιστεί λίγο θα διαρκέσει αφού στο σύντροφό μας θα λέμε πάλι για τα ¨μάτια¨ ενός άλλου...
Όσο για το Δίκαιο, αυτό ως ¨δαμόκλειος σπάθη¨ έρχεται από μόνο του, χωρίς την συγκατάθεσή μας, και γίνεται το ίδιο εφαρμοστής είτε των πιο σκληρών είτε των πιο ευεργετικών .και ανταποδοτικών τελών που πληρώνει και πληρώνεται η ανθρώπινη ¨μορφή¨ (εξάλλου το λέμε ακόμα σήμερα : «όλα εδώ πληρώνονται» ή «ανταμείφθηκε με το ίδιο νόμισμα» ή «κι αν έδωσε κάτι παραπάνω θα το πάρει πίσω όλο και ακόμα περισσότερο»!!!).
Εν τέλει το Δίκαιο λοιπόν αποτελεί βασικό αρχείο για την ύπαρξη του ¨σκληρού δίσκου¨ που λέγεται ¨Έρωτας¨ μέσα στον υπολογιστή του ανθρώπινου νου, ούτως ώστε αυτόματα ο έρωτας δεν μπορεί να ¨δουλέψει¨ μέσα μας χωρίς φυσική δίκαιη λύση, αλλά ταυτόχρονα ο Έρωτας καμία αίσθηση δικαίου δεν γνωρίζει, όταν περνά θυελλωδώς μέσα από την ψυχή μας.